چکیده
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر خشکسالی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی زندگی عشایر سیستان از دیدگاه بهره‌برداران در منطقه کوه خواجه شهرستان هامون انجام گردید. این پژوهش ازنظر ماهیت و روش از نوع توصیفی ـ استنباطی بوده و در راستای فراهم نمودن داده‌ها و اطلاعات موردنیاز از دو روش کتابخانه‌ای،اسنادی و روش مطالعه میدانی استفاده شد. جامعه آماری مورد مطالعه سرپرستان خانوارهای عشایری، مشتمل بر 150 خانوار بودند. ابتدا انتخاب سرپرستان خانوار به روش نمونه‌گیری تصادفی انجام شد و سپس برای جمع‌آوری اطلاعات با سرپرستان خانوار مصاحبه و 108 پرسش‌نامه تکمیل گردید. در این تحقیق متغیرهایی ازجمله: وضعیت سواد و آموزش، اشتغال، درآمد، بهداشت، جمعیت، مهاجرت، وضعیت وگرایش مرتع و گردشگری مورد ارزیابی قرار گرفت. و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (فراوانی، انحراف معیار، میانگین داده‌ها) و آزمون همبستگی (آنالیز واریانس، تی تست، آزمون فریدمن) بر اساس نرم‌افزار spssاستفاده شد. نتایج نشان داد از بعد اجتماعی، شاخص تاثیر خشکسالی بر عدم کنترل تعداد دام، ورود زودتر از موعد دام، نابودی مراتع و عدم رعایت بهره‌برداری مجاز با میانگین 4.9 دارای رتبه بالا و تغییر کاربری و کاهش سطح مراتع با میانگین 4.867 رتبه پایین‌تری را کسب کردند. از نظر شاخص‌های بعد اقتصادی، شاخص تاثیر خشکسالی برافزایش تلفات دام با میانگین 4.933رتبه اول و تبدیل مراتع به بیابان، کمبود آب ،کاهش سطح مراتع، کاهش تولید علوفه مراتع با میانگین 4.9 و کاهش تولیدات دامی با میانگین 4.867 دارای رتبه کمتری از نظر سرپرستان نمونه خانوارهای عشایری می‌باشند. همچنین بهره‌برداری از مرتع و افزایش تعداد دام با میانگین 1.33 و 1.67 رتبه‌های پایینی را کسب کرد. تحقیقات میدانی نیز نشان داد که جمعیت خانوارهای عشایری با توجه به افزایش متوسط سن سرپرستان خانوار و کاهش تعداد اعضای خانوار و افراد تحت تکفل به طور چشمگیری در حال کم شدن بوده و این تغییر ترکیب جمعیتی و عدم توسعه در مناطق عشایری، باعث افزایش تمایل به مهاجرت و مهاجرت‌های انفرادی اعضای خانوارهای عشایری گردیده است.
وحید پورمرتضی (1394) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی منابع طبیعی – بیابان‌زدایی، دانشگاه زابل، دانشکده آب و خاک.