پدیدارشناسی تجربه کم شدن سطح آب چاه‌های کشاورزی از نگاه بهره‌برداران (مورد مطالعه؛ بهره‌برداران دشت قروه)

چکیده

دشت قروه از لحاظ کشاورزی بسیار با اهمیت است. کشاورزی در دشت قروه نقش بسزایی در رشد و توسعه شهرستان قروه دارد و حیات اجتماعی و اقتصادی این شهرستان با کشاورزی در ارتباط است. وجود آب در رونق کشاورزی دشت قروه بسیار تاثیرگذار است، ولی امروزه شاهد کاهش سطح آب چاه‌های کشاورزی دشت قروه هستیم. در دنیای سرمایه‌داری امروز از محیط‌زیست با هدف کسب سود کوتاه مدت استفاده شده و نگاه سودجویانه به چاه‌های کشاورزی، ضد توسعه پایدار است. کم شدن سطح آب چاه‌ها در دشت قروه می‌تواند مشکلات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی جدی را ایجاد کند. هدف پژوهش، کاوشی در تجربه زیسته بهره‌برداران از چرایی و چگونگی کم شدن سطح آبِ چاه‌های کشاورزی می‌باشد. مطالعه حاضر، یک پژوهش کیفی است و از روش پدیدارشناسی توصیفی استفاده شده است. برای شناسایی و انتخاب نمونه‌های پژوهش از روش نمونه‌گیری هدفمند بهره گرفته شده است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش با استفاده از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با بیست بهره‌بردار دشت قروه تا رسیدن به اشباع داده‌ها، گردآوری شده است. در نهایت با استفاده از روش تحلیل داده تماتیک 15 مضمون بنیادی از داده‌ها استخراج شد. مضامین بنیادی در این پژوهش شامل: آبیاری بی‌رویه، عدم نظارت سازمان‌های دولتی وابسته، سیستم اجاره‌داری زمین، پدیده دلالی، کاهش بارش‌ها، فقدان تشکل‌های کشاورزی کارا، افزایش مهاجرت روستاییان، بوروکراسی‌های اداری مضاعف، بحران اقتصادی، تنش اجتماعی، فرونشست زمین، چشم و هم‌چشمی بهره‌برداران در استحصال منابع آبی، بهره‌وری پایین فعالیت‌های کشاورزی، کشت‌های آب‌بر، قانون گریزی می‌شوند. با توجه به مضامین این پژوهش در دنیای امروز که با سرمایه‌داری عجین شده است، بهره‌برداران با هدف کسب سود کوتاه مدت، اقدام به استحصال منابع آبی می‌نمایند. از جمله مسائلی که حائز اهمیت است مسئله آموزش و نظارت است؛ آموزش به بهره‌‌برداران در خصوص کشت و آبیاری و غیره و همچنین نظارت بر کار آن‌ها از سوی دولت می‌تواند موثر باشد. از سوی دیگر نبود نظارت و همکاری سازمان‌های دولتی مرتبط با بهره‌برداران، به عمق فاجعه افزوده است. دولت به عنوان متولی امر می‌بایست با کمک به بهره‌بردران در ایجاد تشکل‌های کارا، ارائه تسهیلات ویژه به مالکان زمین، ارائه تسهیلات به منظور نوسازی تجهیزات زراعت و تنظیم بازار خرید و فروش محصولات، از این فاجعه زیست محیطی جلوگیری نماید.

آرمین خالدیان (1400) پایان‎نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم اجتماعی – جامعه‌شناسی، دانشگاه کردستان، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.