ارزیابی اقتصادی خسارت‌های ریزگردهای ناشی از خشکی تالاب بین‌المللی گاوخونی اصفهان

چکیده

ریزگردها یکی از پدیده‌های جوی است که آثار و پیامدهای محیط‌زیستی، اقتصادی، اجتماعی و انسانی نامطلوبی برجای می‌گذارد. خشک شدن تالاب گاوخونی نیز یکی از عوامل افزایش ریزگردها می‌باشد. لذا شناسایی بیش‌تر پیامدهای این مخاطره طبیعی، می‌تواند گامی موثر در کاهش اثرات مخرب ریزگردها بر شهرستان ورزنه باشد. هدف این مطالعه برآورد خسارت اقتصادی ریزگردهای ناشی از خشکی تالاب گاوخونی و عوامل موثر بر تمایل به پرداخت افراد برای جبران خسارت‌های وارد شده به بخش‌های مختلف شهرستان ورزنه است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش آزمون انتخاب و مدل لاجیت شرطی ساده و گسترده استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه تمامی افراد بومی و غیربومی در شهرستان ورزنه می‌باشد. نتایج حاصل از 50 پیش‌پرسشنامه نشان داد که چهار ویژگی مهم و تأثیرپذیر از ریزگردها عبارتند از؛ تولید محصولات کشاورزی، بعد اجتماعی، بعد محیط‌زیستی و بعد سیاسی- امنیتی. همچنین براساس اطلاعات پیش‌پرسشنامه قیمت‌های 17000، 32000 و 51000 تومان برای سه سطح وضعیت حاضر، بهبود نسبی و بهبود مطلق در نظر گرفته شده است. با استفاده از روش میشل و کارسون و اطلاعات پیش‌پرسشنامه تعداد 210 عدد پرسشنامه در زمستان و بهار 1400 و 1401 در بین مردم شهرستان ورزنه توزیع شد. نتایج حاصل از الگوی اقتصادسنجی لاجیت شرطی گسترده نشان داد که تمایل به پرداخت افراد برای بخش‌های تولید محصولات کشاورزی، بعد اجتماعی، بعد محیط‌زیستی و بعد سیاسی-امنیتی به ترتیب بالغ بر 5/17281، 5/18136، 02/9855 و 11098 تومان در سال بدست آمد. در بین بخش‌های مورد مطالعه، بخش اجتماعی از درجه اهمیت بالاتری نسبت به دیگر بخش‌ها از دیدگاه افراد منطقه برخوردار است. لذا مدیران شهرستان باید بررسی و کاهش خسارت‌های اجتماعی را در اولویت برنامه‌های سیاستی شهرستان قرار دهند. خسارت اقتصادی کل که از طریق بیان ترجیحات افراد جامعه مورد مطالعه برای چهار بخش تولید محصولات کشاورزی، بعد اجتماعی، بعد محیط‌زیستی و بعد سیاسی امنیتی بررسی گردید، به‌ترتیب معادل 468362782، 491534610، 267090785، 300777541 تومان در سال برآورد شد. خسارت اقتصادی کل حاصل از ریزگردهای تالاب گاوخونی نیز معادل 1527765718 تومان در سال برای گردوغبار ناشی از تالاب گاوخونی برآورد گردید. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ریزگردها حاصل از تالاب گاوخونی خسارت‌های بسیاری را بر بخش‌های مختلف زندگی بشری در شهرستان ورزنه وارد می‌کنند. از این‌رو اهمیت تالاب گاوخونی دوچندان می‌شود. در نتیجه احیاء تالاب گاوخونی می‌تواند از خسارت‌های بسیار زیاد و جبران‌ناپذیر منطقه جلوگیری کند.

سارا کریمیان سرو (1401) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی کشاورزی – اقتصاد کشاورزی – اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه اردکان، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی.