چکیده
رشد تقاضای آب در حالی رخ می‌دهد که با توجه به خشکسالی‌های پی در پی، حجم کم آب‌های تجدیدپذیر، توزیع نامناسب منابع آبی و عدم مدیریت صحیح منابع آب جامعه شهری با محدودیت در بهره‌برداری و توسعه منابع آبی مواجه می‌باشند. در چنین شرایطی نیاز است تا هدف ساختار مدیریت از سمت عرضه به سمت تقاضا و مدیریت تقاضا معطوف شود و مدیریت تقاضا، مبنای کنترل مصرف و مدیریت منابع آب قرار گیرد. شناخت عوامل موثر بر تقاضای آب امری الزامی است، به همین دلیل در این مطالعه هدف در وهله نخست برآورد تابع تقاضای آب شرب شهر خرم آباد و در گام بعد بررسی و شناسایی روابط کوتاه مدت و بلند مدت این عوامل موثر بر تقاضای آب شهری است. در این مطالعه برای برآورد تابع تقاضای آب شرب شهر خرم آباد از داده‌های سازمان‌ها نهادهای مرتبط با آب شهری شامل آبفا (سازمان آب و فاضلاب استان لرستان)، شرکت آب منطقه ای لرستان و وزارت نیرو به صورت داده‌های سری زمانی که به صورت ماهانه برای سال‌های 1394-1397 گردآوری گردید، استفاده شد. در تحقیق حاضر، تابع تقاضای آب از تابع مطلوبیت استون- گری استخراج و با استفاده از روش اقتصاد سنجی همجمعی و رهیافت ARDL و بعد از انجام آزمون‌های ایستایی برآورد گردید و عوامل موثر کوتاه مدت و بلند مدت و مدل تصحیح خطا نیز برآورد شد. تابع تقاضا آب شهری با استفاده از متغیرهای قیمت، درآمد سرانه، درجه حرارت هوا و میزان بارش تابع تقاضای آب شرب خانوار برآورد شده است. نتایج نشان می‌دهد که کشش درآمدی تابع تقاضای استون گری در بلند مدت مثبت و برابر 0/126 است که نشان از ضروری بودن آب در این تابع تقاضا دارد. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که درجه حرارت و قیمت آب به ازای هر متر مکعب به ترتیب بر الگوی بلند مدت تقاضای آب اثر مثبت و منفی معنی دار داشته و در مقابل درآمد خانوار و بارش دارای اثر مثبت و معناداری به ترتیب در سطوح 10 درصد دارند. ضریب جمله تصحیح خطای الگوی تصحیح خطای مدل تقاضای آب منفی و بین صفر و یک است که نشان از همگرایی مدل در بلندمدت است. در این مطالعه سرعت تعدیل در90/1 درصد می‌باشد. هر چند این مقدار بسیار بالاست اما با توجه به ماهیت ضروری کالای آب این میزان جبران انحراف قابل قبول است. پایداری مدل بر اساس آزمونCUSUM و CSUSUMSQ در سطح 5 درصد تایید گردید. از سوی دیگر حداقل مقدار آب مصرفی هر خانوار در شهر خرم آباد بنابر نتایج به دست آمده برابر 673/5 مترمکعب به دست آمد. نتایج آزمون فروض کلاسیک نشان از عدم وجود خودهمبستگی، واریانس ناهمسانی و توزیع نرمال مدل برآوردی دارد. پیشنهاد می‌شود مطالعاتی در مورد برآورد و مقایسه بین توابع عرضه و تقاضای آب شرب خانگی با سایر مصارف آب در شهر (آب شرب تجاری، فضای سبز) صورت پذیرد و از سوی دیگر به متغیرهای اندازه خانوار، میانگین سود خانوارها، تأثیر آگاهی از طریق رسانه‌های گروهی نیز به عنوان متغیرهای کاربردی توجه گردد.
حمید تیموری (1399) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم اقتصادی – اقتصاد محیط‌زیست، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده اقتصاد.