چکیده
اقتصاد مقاومتی یکی از مهمترین مباحثی است که امروزه با آن مواجه بوده و در سال‌های اخیر منجر به تشدید اهمیت شناسایی و تحقیق و پژوهش در این حوزه شده است. از یک سو در اقتصاد، بهره‌وری از اهمیت فوق‌العاده بالایی برخوردار است؛ به گونه‌ای که کشورهای پیشرو و توسعه یافته، تمام توان خود را بر این حوزه متمرکز نموده‌اند و سعی در سبقت گرفتن از رقبای خود با تکیه بر این مفهوم دارند. از سوی دیگر، دولت در این راستا می‌تواند نقش قابل توجهی را در ارتقای بهره‌وری ایفا کند و راهکارهایی را برای بهبود آن به کار گیرد. از آنجا که آب عامل مهمی در توسعه اقتصادی به شمار می‌رود و بخش کشاورزی نیز به عنوان مهمترین مصرف کننده آب در کشور است، لزوم مدیریت صحیح و بهینه آب در این بخش غیر قابل انکار است. بر اساس شاخص‌های معتبر بین‌المللی، کشور ایران دچار تنش آبی است و این تنش در سال‌های آینده تشدید خواهد شد. مشکل دیگر این است که راندمان آبیاری در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار پایین است. پس بنابراین در جهت افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی [در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز به این امر مهم پرداخته شده است] می‌بایست تمامی آحاد جامعه و از جمله دولت که نقش به سزایی در آن دارد، تمام عزم خود را جزم نمایند و در جهت افزایش آن برنامه‌ریزی کنند. در پژوهش حاضر ابتدا مفهوم اقتصاد مقاومتی با توجه به اهمیتی که دارد، مورد بررسی قرار گرفته و نظریات داخلی و خارجی در این حوزه تبیین شده است. ارکان، برنامه‌ها، اقدامات و تجارب سایر کشورها در این زمینه و همچنین پیامدها و نتایج تحقق اقتصاد مقاومتی مورد کنکاش قرار گرفته است. در مرحله بعد نقش و جایگاه دولت در اقتصاد مورد بحث قرار گرفته که شامل مفهوم‌شناسی، نقش و جایگاه دولت در مکاتب اقتصادی و بحث دولت در اقتصاد اسلامی می‌باشد. سپس در گام بعدی مبحث بهره‌وری مطرح گردیده است. مفهوم‌شناسی موضوع، انواع شاخص‌ها، عوامل موثر بر آن، اقدامات و تجارب دیگر کشورها در این زمینه ارائه شده است. سپس اهمیت بهره‌وری آب و شاخص‌های تعیین بحران آب، وضعیت آب و کشاورزی در ایران و سیاست‌ها و راهکارهای بهبود بهره‌وری آب مطرح گردیده است. در نهایت نیز نقش دولت در ارتقاء و بهبود بهره‌وری آب کشاورزی به عنوان نتیجه‌گیری پژوهش، ارائه شده است.
سجاد شهسواری (1394) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم انسانی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده امور اقتصادی.