چکیده
پژوهشهای صورت‌گرفته در جهان نشان میدهد که تا سال 2050 بیش از 15 درصد مردم جهان، که اغلبشان در خاورمیانه و آفریقا هستند، بحران و کمبود شدید آب را تجربه خواهند کرد. بحران آبی آینده یکی از پتانسیلهای مهم بالقوه برای نزاع و چالشهای امنیتی بینالمللی است که قابلیت تبدیل‌شدن به بحران بزرگ بینالمللی را دارد. ایران به‌عنوان کشوری با تنشهای آبی فراوان و واقع‌شده در منطقۀ بحرانی خاورمیانه، با دورنمایی نگرانکننده روبه‌رو‌ست که در صورت نبود مدیریت صحیح و تنظیم سیاستهای داخلی و بینالمللی مطلوب برای آینده، با بحرانهای زیست‌محیطی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی نظامی‌ـ امنیتی در داخل و خارج از مرزهای سیاسی مواجه خواهد شد. ابعاد و پیامدهای این بحران میتواند استقلال و تمامیت ارضی کشور را به چالش بکشاند. از این‌رو، شناخت این پیامدها و چگونگی مدیریت آنها امری ضروری است. دقیق‌ترین و بهترین راه شناخت رخدادهای آینده، سناریونویسی است که در این پژوهش با تکیه بر پیشرانهای اصلی مسئلۀ آب در ایران یعنی: 1. افزایش جمعیت؛ 2. تقاضای روز‌افزون برای مصرف؛ و 3. تغییرات آب و هوایی‌ـ که این پیشرانها با تکیه بر روش دلفی و پنل خبرگان استخراج شده است‌ـ میتوان از چهار سناریوی محتمل سخن به میان آورد. این چهار سناریو عبارت‌اند از: الف) ایران ناامن میشود، تشدید بحران؛ ب) رفع بحران؛ ج) به تعویق افتادن بحران در کوتاه‌مدت؛ د) به تعویق افتادن بحران در بلندمدت. با فرض‌گرفتن هر یک از این سناریوها میتوان یک نقشۀ راه دقیق و راهبردی برای مدیریت صحیح و مواجهۀ منطقی با بحران آب برای سالهای آتی تهیه کرد و در دستور کار سازمانها و نهادهای متولی قرار داد.
احد رضایان و علی حسین رضایان، نشریه اکوهیدرولوژی دانشگاه تهران، دوره 3، شماره یک، فروردین 1395، صفحه 17-1 .
