چکیده
روستاییان و کشاورزان ایران از دیرباز با دریافت محدودیت منابع آب برای کشاورزی سعی در ابداع و استفاده از روش‌های مناسب برای مهیا نمودن آب برای کشت و زرع خود بودند. در این راستا معرفی قنات (کاریز) به‌عنوان نمونه‌ای بارز از بروز و ظهور دانش روستاییان ایران در سطح جهانی، نشانگر بلوغ تمدن ایرانیان در این جغرافیا هست. این تحقیق سعی دارد به بررسی و معرفی یکی از جلوه‌های دانش بومی روستاییان فلات مرکزی ایران در استحصال آب برای کشاورزی بپردازد. مفهوم گاو چاه دلایل، ضرورت‌ها و به‌خصوص ویژگی‌های دانش موجود در آن، می‌تواند به‌نوعی بازگوکننده فرهنگ، تمدن و دانش ایرانیان در این منطقه خشک باشد. گاو چاه حاج ابراهیم در بخش ورزنه شهرستان اصفهان به دلیل قرار گرفتن در خشک‌ترین قسمت این شهرستان و مواجهه همیشگی و دائمی با پدیده خشک‌سالی ازیک‌طرف بیانگر نبوغ ایرانیان در گذشته و از سوی دیگر احیای مجدد آن توسط یک کشاورز (حاج ابراهیم) بیانگر نکته‌سنجی، سازگاری و تطابق و نوآوری به‌روز کشاورزان ایران در استفاده از مزیت‌های فرهنگی و سنتی در جهت توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی خود و البته منطقه موردنظر هست. استفاده از رویکردهای کارآفرینانه به خصوص ایجاد شغل های پایدار در زمینه توسعه گردشگری می‌تواند یکی از زمینه‌های مثبت به کارگیری چنین رویکردی در شرایط سخت و کمبود آب در منطقه باشد. توجه به زمینه‌های دانشی و حمایت نه الزاماً مادی از احیاگران این سنن مورد تاکید است.
محمد صادق ابراهیمی و علی ترابی، دوفصلنامه دانش‌های بومی ایران دانشگاه علامه طباطبایی، دوره 6، شماره 12، شماره پیاپی 12، مهر 1398، صفحه 646-609 .
