چکیده
تغییرات و نوسانات اقلیمی همگام با افزایش جمعیت، تامین آب شرب و بهداشتی خانوارهای روستایی را با چالش‌های جدی رو به رو کرده است. از این‌رو، توجه به مدیریت مصرف و تغییر رفتار مصرف کنندگان آب از اهمیت به سزایی برخوردار است. هدف این پژوهش اولویت‌بندی رفتارهای کاهنده مصرف آب خانگی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان اصفهان می‌باشد. روش شناسی مورد استفاده، روش تحقیق آمیخته می‌باشد. به منظور اولویت‌بندی رفتارهای کاهنده مصرف از منظر میزان اثرگذاری بر کاهش مصرف آب و احتمال پذیرش خانوارها از ماتریس اثر – پذیرش استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان اصفهان و کارشناسان شرکت آب و فاضلاب و سازندگان تجهیزات کم آب‌بر بود. داده‌های مورد نیاز از طریق مصاحبه حضوری با نمونه‌ای از زنان روستایی در دو مرحله و با استفاده از پرسشنامه ساخت یافته و نیمه ساخت یافته و کارشناسان و متخصصان از طریق سرشماری جمع آوری شد. بر پایه نظر جامعه آماری متخصصان، میزان صرفه‌جویی در مصرف آب با نصب تجهیزات کاهنده 41 درصد، اقدامات صرفه جویانه 35 درصد و اقدامات حفاظتی، نگهداری و تعمیرات 24 درصد می‌باشد. مهم‌ترین اقدامات با تاثیر زیاد در کاهش مصرف آب و پذیرش کمتر از سوی خانوارها عبارتند از نصب سردوش کاهنده، نصب پرلاتور، کاهش مدت زمان باز بودن دوش، تعویض شیرالات دو محوره و استفاده از جارو به جای آب می‌باشد. نتایج نشان داد که عوامل بازدارنده پذیرش این اقدامات متفاوت می‌باشد. برای نمونه، مهم‌ترین مانع برای کاهش مدت زمان باز بودن دوش، سختی انجام این عمل و ضرورت تمرکز ذهنی است، در حالی که عوامل بازدارنده نصب سردوش کاهنده مصرف آب، عدم آگاهی از عملکرد دوش‌های کم مصرف و تفاوت آن با سایر دوش‌ها، عدم رضایت خانوارها از عملکرد و عمر این نوع دوش‌ها و قیمت بالای دوش کم مصرف و عدم صرفه اقتصادی برای خانوارها می‌باشد. ولی، عدم استفاده از پرلاتور بر روی شیرآلات بیشتر به دلیل مشکلات فنی نظیر ناکارامدی پرلاتور درشرایط وجود جرم و رسوب و سختی آب منطقه، عدم امکان خود تمیز شوندگی پرلاتور و عدم رضایت از حجم آب خروجی و نحوه پاشش آب می‌باشد. بنابراین، کاهش مصرف سرانه آب، نیازمند شناسایی مهم‌ترین اقدامات موثر و سپس طراحی برنامه‌های اقدام اختصاصی برای پذیرش رفتارهای کاهنده موثرتر توسط خانوارهای هدف با توجه به شرایط هر منطقه است.
راضیه قاسمی نژاد (1398) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی کشاورزی – توسعه روستایی، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده مهندسی کشاورزی.
