چکیده
عصر حاضر می‌تواند آغاز بحرانی باشد که عامل اساسی آن را یک عنصر حیاتی، یعنی آب شکل می‌دهد. بحران کم‌آبی که امروزه سطح زمین را فراگرفته، آسیب‌ها و تهدیدات جدی را برای مردم در سراسر کره زمین ایجاد نموده است. در این میان، ایران به دلیل عواملی از قبیل موقعیت جغرافیایی خاص، اختلال و نوسان در بارش، از جمله کشورهای کم‌آب به شمار می‌آید که وضعیت آب در برخی مناطق آن بحرانی است. بدین منظور پژوهش حاضر به اولویت‌بندی عوامل موثر بر امنیت آب با رویکرد اجتماعی – هیدرولوژیک در دشت هشتگرد استان البرز پرداخته‌است. برای به‌دست آوردن شاخص کلی امنیت آب معیار‌های پنج‌گانه در دسترس بودن آب، تولید آب، خطرات آب، سلامت حوزه آبخیز و حکمرانی آب مورد سنجش قرار گرفت. اطلاعات مربوط به چهار معیار اول از طریق اخذ داده‌های آماری مورد نیاز از سازمان‌های مربوطه و معیار حکمرانی آب از طریق تکمیل پرسشنامه تهیه گردید. تعداد 32 پرسشنامه برای سنجش عامل نهادی و سازگاری تدوین و توسط کارشناسان سازمان‌های دخیل در مدیریت منابع آب تکمیل گردید. پرسشنامه دوم مربوط به ارزیابی عامل حمایت مردمی به تعداد 152 عدد در میان جامعه محلی تکمیل شد. در مرحله بعدی مقادیر شاخص امنیت آب محاسبه گردید و اولویت‌بندی عوامل موثر بر امنیت آب با استفاده از رویکرد تصمیم‌گیری چند‌معیاره روش (ANP) و روش (AHP) انجام شد. نتایج حاصل نشان می‌دهد شاخص کلی امنیت آب (WSI) در سال‌های 1393، 1394، 1395 در وضعیت ضعیف و در سال‌های 1396، 1397در وضعیت خیلی ضعیف قرار دارد. همچنین نتایج حاصل از اولویت‌بندی معیار‌ها نشان می‌دهد که در مدل (ANP) در دسترس بودن آب (338/0) بیشترین وزن را دارد در حالی‌که در مدل (AHP) حکمرانی آب (334/0) بیشترین وزن را دریافت کرده‌است. این در‌حالی است که نتایج ارزیابی مقادیر معیار‌های موثر بر امنیت آب در منطقه مورد مطالعه موید نتایج حاصل از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) است. بر این اساس نتایج روش (AHP) با واقعیت موجود در منطقه تطابق بیشتری دارد.
احسان شاد (1400) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته هتلداری – مدیریت حوزه‌های آبخیز، دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی – دانشکده منابع طبیعی.
