چکیده
افزایش سطح اراضی و آبیشدن آن‌ها پس از انقلاب، موجب اضافه برداشت شدید آب برای مصارف کشاورزی شده است. درحال حاضر بیش از نود درصد آب کشور، در حوزۀ زراعت استفاده میشود که حجم بسیار بالایی از آن به علت استفاده از روشهای غیراستاندارد تلف میشود. گسترۀ به‌کارگیری آبیاری تحتفشار که موجب بهرهوری و راندمان بالای آب میشود، حدود 5 درصد است. ما در این مقاله در پی پاسخگویی به این پرسشیم که چرا به‌منظور بهبود وضعیت راندمان آب در کشاورزی اقدامی فراگیر صورت نمیگیرد؟ نتایج این پژوهش نشان میدهد که باوجود برخی موانع حقوقی، فنّاورانه، مدیریتی و توپوگرافیک در پیادهسازی روشهای نوین، عامل اصلی عدم توجه به صرفهجویی در مصرف آب کشاورزی، وابستگی به اقتصاد نفتی است که از یک‌سو سبب انتقال نیروی کار و سرمایه به‌سوی پدیدههای غیرتجاری شده و از سوی دیگر، چشمداشت از دیگر بخشها برای خلق ارزش‌افزوده را از بین برده است. بنابراین، دولت از یک سو با افزایش سطح اراضی و آبیسازی آن‌ها، زمینه را برای اشتغالزایی غیرپایدار متأثر از سیاستهای پوپولیستی و پیگیری گفتمان خودکفایی فراهم آورده (کشاورزیافزایی) و ازسوی دیگر، با وهم فراوانی ملهم از درآمدهای نفتی، این بخش را با اراضی آبیشده به حال خود واگذاشته است (کشاورزیزدایی).
رسول محسن زاده و ناصر فکوهی، دوفصلنامه توسعه محلی دانشگاه تهران، دوره 11، شماره یک، شماره پیاپی 20، تاریخ نشر پاییز 1398، خرداد 1398، صفحه 292-267 .
