چکیده
افزایش تقاضای منابع آب و در نتیجه آن کاهش منابع منجر به اعمال سیاست‌‌ها و روش‌های مختلف مدیریتی آب شده است. طرحهای انتقال آب یکی از این روش‌ها است که درواقع از یک سو پاسخی به مساله ناهماهنگی در مقابل توزیع جمعیت و فعالیت‌‌های مربوط به آن است و از سویی توزیع مکانی آب است. این طرح‌ها در عین حال که راه حلی برای بحران آب است، آثار مختلفی شامل اقتصادی، فنی، اجتماعی و زیست محیطی دارد که لازمه توجیه‌پذیری این طرح‌ها بررسی آثار آن است. با توجه به اهمیت آثار اقتصادی این طرح‌ها در میان سایر آثار این مطالعه به بررسی آثار اقتصادی طرحهای انتقال آب در قالب یک مدل تعادل عمومی تعبیه شده آب تک منطقه‌ای و چند منطقه‌ای می‌پردازد. به منظور رسیدن به هدف تحقیق برای مدلسازی تعادل عمومی تعبیه شده آب تک منطقه‌ای و چند منطقه‌ای ابتدا جدول داده ستانده استانهای کشور و نیز برای اولین بار ماتریس حسابداری اجتماعی چند منطقه‌ای برای استانهای کشور و ماتریس مناطق پذیرنده و‌دهنده آب طراحی و آب درون آن تعبیه شد. آب انتقال یافته به میزان 440 میلیون متر مکعب برای نیاز آبی سه استان است که با هدف کشاورزی برای قزوین به میزان 290 میلیون متر مکعب، شرب برای استانهای البرز و تهران بترتیب 35 و 115 میلیون مترمکعب انتقال یافته است. این آثار به صورت تعادل عمومی تک منطقه‌ای و سپس تعادل عمومی چند منطقه‌ای در بین سه استان بررسی گردید و سپس در مناطق پذیرنده و‌دهنده آب به صورت تعادل عمومی چند منطقه‌ای انجام شد. نتایج این آثار نشان می‌دهد ستانده، ارزش افزوده، تقاضای سرمایه گذاری، تقاضای خانوار، سرمایه گذاری، تقاضای نیروی کار، صادرات خارجی، صادرات بین استانی، واردات کل و واردات خارجی در استان البرز، قزوین و تهران و حوضه آبریز گیرنده آب افزایش و در حوضه آبریز دهنده آب کاهش یافته است و نیز رفاه طبق شاخص اندازه‌گیری رفاه در استانهای البرز، تهران و قزوین به ترتیب به میزان1581674، 4525819، 2373653 میلیون ریال در شبیه‌سازی چند منطقه‌ای و به میزان3502، 37074و 3036420 میلیون ریال در شبیه‌سازی تک منطقه‌ای افزایش یافته است و در مناطق‌دهنده 5207589- میلیون ریال کاهش ومناطق گیرنده آب 36292107 میلیون ریال افزایش یافته است. باتوجه به اینکه در سه استان گیرنده آب و منطقه گیرنده آب شاخص‌های اقتصادی و نیز رفاه افزایش یافته است و در منطقه‌دهنده آب شاخص‌های اقتصادی کاهش یافته است. لازمه توجیه‌پذیری این طرح آنست که خسارات وارده به منطقه مبدأ جبران گردد. طبق نتایج تحقیق این طرح انتقال آب بدلیل عدم جبران خسارات وارده به حوضه مبدأ توجیه اقتصادی ندارد لذا پیشنهاد می شود برای توجیه اقتصادی این طرح خسارات وارده به حوضه مبدأ جبران شود ازاین‌رو نتایج این قبیل مطالعات و بررسی سایر آثار می‌تواند رهنمودی برای برنامه‌ریزان برای طرحهای مختلف انتقال آب و سایر طرح‌ها و مدیریت صحیح آب قرار گیرد زیرا توجیه این برنامه‌‌ها بر اساس دو مفهوم اساسی توسعه پایدار و عدالت اجتماعی است.
شهربانو باقری (1400) پایان‌نامه دکتری تخصصی (PhD)، رشته مهندسی کشاورزی – اقتصاد کشاورزی – اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی.
