چکیده
کشاورزی از جنبه‌های متعددی در اقتصاد ملی تاثیرگذار می‌باشد؛ ولی مجموعه‌ای از عوامل موجب محدودیت در روند کمی و کیفی تولیدات این بخش می‌شوند. یکی از این عوامل خشکسالی است که برخی اثرات اقتصادی و اجتماعی ویژه را سبب می‌شود. برنج از محصولاتی است که برای رشد و نمو خود به آب زیادی نیاز دارد و خشکسالی و کم آبی محدودیت زیادی را بر عملکرد آن ایجاد می‌کند. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر خشکسالی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی شالیکاران گیلانی و اولویت‌بندی این اثرات از دیدآن‌ها می‌پردازد. این تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی است و ابزار اصلی گرد‌آوری اطلاعات میدانی، پرسشنامه می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شالیکارانی هستند که طبق اطلاعات سازمان جهاد کشاورزی در سال 1388 دچار خشکسالی و کم آبی شده بودند. تعداد270 نفر از این شالیکاران با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تناسبی انتخاب شده و پرسشنامه مزبور را تکمیل کردند. نتایج حاصله با استفاده از نرم افزار spss در دو بخش توصیفی و استنباطی مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور تعیین میزان تاثیر خشکسالی، سال زراعی 87 (سالی که شالیکاران از منبع مطمئن آب برخوردار بودند) با سال زراعی88 ( سالی که شالیکاران دچار خشکسالی و کم‌آبی شده بودند) مقایسه گردید. متغیرهای مستقل تحقیق عبارتند از: سن، سطح سواد، سابقه کشاورزی، نوع مالکیت زمین، منبع آب، بکارگیری توصیه‌های ترویجی و اثرات اقتصادی و اجتماعی و متغیر وابسته، میزان عملکرد می‌باشد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، ماکزیمم و مینیمم) و آمار استنباطی (ضرایب همبستگی اسپیرمن، پیرسون، اتا و بای سریال نقطه‌ای) استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان داد خشکسالی سبب کاهش عملکرد تولید برنج سفید به اندازه 262 کیلو گرم در هکتار گردیده است. همچنین این معضل منجر به افزایش هزینه‌ها، کاهش درآمد، کاهش پس‌انداز، افزایش اضطراب، مشکلات روحی و…. برای شالیکاران گیلانی شده است. در بخش دیگر مشخص گردید بین سن، سابقه شالیکاری و نوع مالکیت زمین با میزان خسارت رابطه معنی دار وجود ندارد؛ اما بین سطح سواد، نوع منبع آب و بکارگیری توصیه‌های ترویجی با میزان خسارت رابطه وجود دارد.
حمید دویستی (1389) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی کشاورزی، دانشگاه گیلان، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی.
