چکیده
تالاب‌ها یکی از مهم‌ترین مظاهر طبیعی می‌باشند که نقش مهمی در وضعیت معیشتی و اقتصادی مناطق اطراف خود دارند اما با خشکی و نابودی‌‌شان می‌توانند خسارت‌های جبران‌ناپذیری برپیکره اقتصادی و طبیعی این مناطق وارد نمایند. یکی از این تالاب‌ها، تالاب هامون سیستان است که از 3 تالاب (پوزک، صابوری و هیرمند) به وسعت تقریبی 5700 کیلومتر مربع تشکیل گردیده‌است که در سال‌ها و فصول پرآبی به‌صورت یک تالاب واحد در می‌آیند و اقتصاد منطقه سیستان، متأثر از شرایط این تالاب است، به‌طوری که در فصول خشکسالی، عرصه معیشت را بر ساکنین تنگ نموده و صدمات جبران ناپذیری بر پیکره اقتصادی منطقه وارد می‌نماید. حال علی‌رغم خشکسالی و بی‌آبی تالاب، به نوعی دیگر شاهد برقراری فعالیت معیشتی ساکنین مجاور تالاب هستیم. این پژوهش با هدف بررسی تحول در فعالیت‌های معیشتی روستاهای وابسته به هامون‌های پوزک و صابوری در طی دوره‌های پرآبی و بی‌آبی انجام گرفته‌است. جامعه آماری پژوهش، روستاهای واقع در شعاع 2 کیلومتری تالاب‌های هامون پوزک و هامون صابوری می‌باشند. این محدوده شامل 33 روستا با جمعیت 2895خانوار است که با استفاده از فرمول کوکران 340 خانوار به عنوان جامعه نمونه تعیین گردید. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسی میدانی و تکمیل پرسشنامه می‌باشد. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آزمون آماری T زوجی و نرم‌افزارهای SPSS,Expert Choic، Arc Gis استفاده گردیده است. نتایج حاصله از پژوهش حاکی از این است که سطح فعالیت‌های معیشتی وابسته به هامون‌های پوزک و صابوری، در روستاهای پیرامونی آن‌ها در شرایط پرآبی تأثیرات مثبتی در وضعیت اقتصادی و معیشتی ساکنین داشته ولی در دوره بی‌آبی پایداری اقتصادی و زیست محیطی به شدت کاهش یافته و موانع و محدودیت هایی را در بهره برداری از تالاب به دنبال داشته است.
فهیمه کاظم نژاد (1396) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا – جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی ـ مدیریت توسعه پایدار روستایی، دانشگاه زابل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
