چکیده
توجه به تأثیرات بحران‌های طبیعی از جمله خشکسالی بر تمامی ابعاد زندگی انسان، به ویژه زندگی افراد ساکن در نواحی روستایی و روند رو به افزایش ناپایداری روستاها دارای اهمیت قابل ملاحظه‌ای است. با توجه به وابستگی جمعیت ساکن در منطقه سیستان به تالاب بین المللی هامون، پژوهش حاضر به بررسی اثرات خشکسالی‌های هیدرولوژیک در روستاهای حاشیه این تالاب می پردازد. جامعه آماری تحقیق، شامل روستاهای واقع در شعاع 2 کیلومتری این تالاب می باشد که تحت تأثیر و در ارتباط مستقیم با این تالاب می‌باشند. این محدوده شامل 35 روستا با جمعیت 2416 خانوار است که با کاربرد فرمول کوکران (Cochran)، حجم نمونه‌ای معادل 332 خانوار به عنوان جامعه نمونه تعیین گردید. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسی‌های میدانی و تکمیل پرسشنامه بوده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و تحلیل‌های آماری و فضایی و نرم افزارهایSPSS ,Expert Choice و ArcGIS استفاده شده است. با مقایسه‌ی میانگین متغیرهای مربوط به شاخص‌ها در دو دوره‌ی قبل از خشکسالی و شرایط حاضر، تفاوت معناداری در توان اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن و مطلوبیت زیست‌محیطی و کالبد – فضایی این روستاها مشاهده می‌گردد. در واقع این خشکسالی‌ها، خسارات جبران ناپذیری بر روستاهای این محدوده وارد کرده است که کاهش شدید سطح زیر کشت و تعداد دام خانوارها، از بین رفتن تولیدات صنایع دستی وابسته به نیزارهای هامون، افزایش بیکاری، کاهش جمعیت و حتی خالی از سکنه شدن شماری از این روستاها، آلودگی هوا، نابود شدن جاذبه‌های گردشگری و مسدود شدن کانال‌های آبرسانی و معابر با ماسه بادی از آن جمله می‌باشد.
زهرا محمدی یگانه (1393) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا – جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زابل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
