چکیده
مهم‌ترین ابزار برای بازسازی پوشش گیاهی گذشته در یک منطقه گرده‌شناسی (پالینولوژی) است. در این پژوهش نتایج به دست آمده از بررسی گرده‌شناسی یک مغزه رسوبی از تالاب گانلی‌گول (نام اختصاری GNL) در نزدیکی ارومیه ارایه می‌شود. نمودار گرده تغییرات پوشش گیاهی قابل توجهی را در بازه زمانی 1500 تا 3000 سال پیش نشان می‌دهد. درمنه و اسفناجیان فراوان‌ترین تاکسون گیاهی در ترکیب پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه بوده است. فراوانی کم گرده‌های درختی به‌ویژه بلوط و درمنه و فراوانی بالای خانواده اسفناج در طول بازه زمانی 3000 تا 2800 سال پیش نشانگر شرایط نسبتا خشک در منطقه است. افزایش گرده درمنه با حضور گرده بلوط در بازه زمانی 2800 تا 2600 سال پیش، می‌تواند نشانگر خشکی کمتر با پوشش گیاهی نیمه استپی باشد. همچنین فراوانی نسبتا بالای گرده‌ای نی توپی و مقدار پایین جگن در این دوره بر بالا بودن سطح آب تالاب دلالت دارد. پایان این دوره با کاهش بلوط و درمنه و افزایش اسفناجیان، وجود شرایط آب و هوایی سرد و خشک با پوشش گیاهی استپی- بیابانی را برای 2400 تا2600 سال پیش در منطقه پیشنهاد می‌کند. افزایش بلوط به‌همراه مقادیر بالای درمنه و گندمیان می‌تواند نشان‌دهنده‌ی بهبود شرایط آب و هوایی در دوره 2000 تا2400 سال پیش در منطقه باشد. علاوه براین، اولین حضور گرده انگور و فراوانی نسبتا بالای گرده‌های شاخص فعالیت‌های انسانی، مانند کاردی و گل گندم زرد شواهدی بر افزایش فعالیت‌های کشاورزی در این دوره هستند. افزون براین، تنوع تیپ‌های گرده‌ای شامل نی توپی و لویی که گیاهان مادری آن‌ها رطوبت پسند هستند و مقدار بسیار کم گرده جگن نشان از بالا بودن سطح آب تالاب دارد. در بازه زمانی 1500 تا2000 سال پیش اسفناجیان و گندمیان و پیرگیاه افزایش یافت درحالیکه گرده بلوط در این دوره ناپدید شد. پوشش گیاهی در این دوره استپی و شرایط خشک در منطقه حاکم بود. حضور بالای گرده‌های خانواده گندمیان، نی توپی، لویی و خون فام در بین سال‌های 1700 تا 1800، نشان دهنده توسعه گیاهان رطوبت پسند در حاشیه تالاب در این بازه زمانی است. بعد از این دوره فراوانی بالای گرده جگن و کاهش فراوانی گرده گیاهان رطوبت پسند ممکن است نشان دهنده‌ی پایین بودن سطح سفره آب تالاب باشد.
افسانه زوار (1393) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی منابع طبیعی – جنگل‌داری، دانشگاه ارومیه، دانشکده منابع طبیعی.
