چکیده
بحث مناقشات آبی داخلی و بینالمللی جایگاه ویژهای در مطالعات و بررسیهای سیاسی، اجتماعی و امنیتی دارد. ایران به علت شرایط خاص و وسعت جغرافیایی و همچنین تنوع صنفی و جمعیتی مصرفکنندگان آبی، مسائل سازمانی و بین سازمانی (از جنس تعارض و مناقشه و تضاد در منافع) به طور خاصی مستعد تجربه مناقشات آبی بوده است. مناقشات از جنس بین حوضهای، استانی و حتی شهری، لزوم بررسی این مسئله را در ایران به ضرورتی بدل کرده است. گزارش حاضر با علم به اهمیت مناقشات و منازعات داخلی (فرو ملی) آبی، سعی کرده نحوه شکلگیری و گسترش این پدیده را در کشور از زوایای مختلف تحلیل و بررسی کند. ازاین رو در گزارش با تکیه بر عوامل ایجاد و گسترش مناقشات آبی ازجمله ضعفهای مربوط به حکمرانی و مدیریت در بخش آب (و عدم نهادینه شدن دانشهای مرتبط در کشور براساس پیشرفتهای روز جهان)، سیاستهای بعضاً نامتوازن توسعه پایدار و عدم توجه کافی به اسناد آمایش سرزمین و آمایش آب محور و همچنین وجود ضعف در اجرای قوانین و کاهش کیفیت اجرایی آنها، راهحلهایی را براساس اسناد علمی و تخصصی روز جهان ارائه میدهد. از آنجا که مفهوم مناقشه و سیر تحولات و نظریههای پیرامون آن بحث وسیع و عملاً خارج از حوصله و چارچوب گزارش است، بنابراین سعی شده این پدیده از دیدگاهی جدید و با تمرکز بر بازتاب واقعیات و رویدادهای میدانی مورد بررسی قرار گیرد. بخش پایانی این گزارش شامل یکسری موارد و چارچوبهای مدیریتی و سیاستی برای مدیریت و رصد بهتر مناقشات آبی در کشور است.
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی، مطالعات راهبردی، شماره مسلسل 20076، 8 مهر 1403 .
دانلود مقاله
