چکیده
در جهانی که فعالیت‌های نابخردانه انسان‌ها لطمات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست زده است، طبیعتاً طراحی رویه‌ای برای دستیابی به توسعۀ پایدار که بتوان در چارچوب آن منابع محدود و غیرقابل جایگزین را مدیریت کرد، امری لازم و اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. حفاظت از محیط زیست و به طور خاص منابع آب، در شرایط تغییرات اقلیمی فعلی اهمیت حیاتی یافته است. این امر در ایران به دلیل محدودیت منابع آب اهمیت دو چندان دارد؛ این در حالی است که در ایران برنامه‌ها و تحقیقات مربوط به صرفه‌جویی در مصرف آب عموماً مبتنی بر نوآوری‌های تکنولوژیکی و نه مسائل رفتاری متمرکز شده است. این مقاله به بررسی وضعیت رفتارهای مربوط به حفاظت از منابع محیط زیست به خصوص منابع آب و آموزش آن در ایران می‌پردازد تا چگونگی تأثیر آموزش رسمی بر رفتارهای محیط زیستی را مورد واکاوی قرار دهد. پژوهش پیش رو در منطقه یک شهر تهران با جامعه هدف دانش‌آموزان و دانشجویان انجام پذیرفته است. این پژوهش علاوه بر بررسی‌های کتابخانه‌ای، به تحلیل محتوای کتب درسی در مقاطع تحصیلی مختلف پرداخته است و کتب درسی را از لحاظ متن، تصاویر، نقشه‌ها و نمودارها مورد تحلیل قرار داده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که اگرچه 95٪ از شرکت‌کنندگان از حفاظت از منابع آب آگاه بودند، تنها 42٪ آنها به ضرورت نیاز به حفاظت از منابع آب توجه جدی داشتند و افزایش سطح تحصیلات و آموزش منجر به بهبود رفتارهای مربوط به حفظ آب شده است. بعلاوه، آموزش حفاظت از آب در برنامه آموزش‌های رسمی از سطح پایینی برخودار است به طوریکه می‌توان گفت، آموزش در زمینه محیط زیست و به طور خاص آب و حفاظت از منابع مربوط به آن در آموزش رسمی مغفول مانده است. این امر را می‌توان در کمبود جایگاه این موضوع به ویژه در متون درسی دانست.
مرتضی ذوالفقاری، فصلنامه پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی، دوره 2، شماره 2، شماره پیاپی 2، شهریور 1399، صفحه 139-121 .
