چکیده
تغییرات اقلیمی و به دنبال آن، پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی واقعیتی است که نیاز به استفاده صحیح و منطقی از منابع آب برای تداوم تولید کشاورزی را ضروری ساخته است. در این راستا، یکی از راه‌های مدیریت پایدار منابع آب، کاهش تصدی‌گری دولت و به جای آن، جلب مشارکت مردم محلی در سرمایه‌گذاری، تصمیم‌گیری، مدیریت و نگهداری از شبکه‌های آبیاری از طریق ایجاد تعاونی‌های آب‌بران است. علی‌رغم اهمیت تعاونی آب‌بران در بهره‌برداری مؤثر از منابع آب، همچنین بار سنگین هزینه‌های تأسیس این تعاونی‌ها برای دولت، در عمل این تشکل‌ها در بسیاری از مناطق با استقبال کشاورزان مواجه نشده‌اند. تجربه نشان داده است که برای داشتن یک تشکل آب‌بران پویا، مستمر و باثبات به همراه مدیریتی موفق باید راهکار مناسبی برای ایجاد انگیزه در کشاورزان اتخاذ نمود و این مهم تنها از طریق درک نوع نگرش کشاورزان نسبت به کارآمدی این تشکل‌ها در انجام وظایف محوله و دستیابی به اهداف از پیش تعیین‌شده از جمله مدیریت پایدار منابع آب امکان‌پذیر است. از این رو، مطالعه حاضر با هدف درک نگرش کشاورزان بخش گهواره شهرستان دالاهو نسبت به اثربخشی تعاونی آب‌بران در مدیریت پایدار منابع آب انجام شد. جامعه آماری پژوهش، کلیه بهره‌برداران کشاورزی در شش روستای حوضه سد زمکان بخش گهواره شهرستان دالاهو بودند که بر اساس جدول مورگان و با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک 213 نفر از آنها برای انجام مطالعه انتخاب شدند. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد که بین متغیرهای سن، میزان تحصیلات، تجربه کشاورزی، میزان زمین، تعداد قطعات زمین، نگرش نسبت به مدیریت پایدار آب، دانش نسبت به جنبه‌های مختلف تعاونی آب‌بران، هنجار اجتماعی، انسجام اجتماعی و اختلاف در مورد آب با متغیر نگرش نسبت به اثربخشی تعاونی آب‌بران در مدیریت پایدار منابع آب رابطه معنی‌داری وجود دارد. همچنین، یافته‌های حاصل از رگرسیون نشان داد که سه متغیر نگرش نسبت به مدیریت پایدار منابع آب، هنجار اجتماعی و دانش نسبت به جنبه‌های مختلف تعاونی آب‌بران بر روی نگرش کشاورزان نسبت به اثربخشی تعاونی آب‌بران در مدیریت پایدار منابع آب اثرگذار بوده و قادر هستند بخشی از تغییرات این متغیر را تبیین نمایند. بر اساس یافته‌های پژوهش، پیشنهادهایی در زمینه برنامه‌ریزی و سیاستگزاری برای بهبود نگرش کشاورزان نسبت به تعاونی‌های آب‌بران و همچنین پیشنهادهایی برای مطالعات آینده ارائه گردید.
جهانشاه پور عظیم (1397) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی کشاورزی – ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه کردستان، دانشکده کشاورزی.
