چکیده
یکی از را‌ه‌های دستیابی به توسعه پایدار همگام با رشد اقتصادی در سال‌های اخیر برای هر منطقه رونق صنعت گردشگری می‌باشد. از آنجایی که اساس و پایه بخشی از فعالیت‌های گردشگری مبتنی بر جذابیت‌های طبیعی و عناصر اکولوژیکی می‌باشند بنابراین شناسایی و تحلیل جاذبه‌های توریستی، منابع طبیعی و طرح ریزی آن‌ها برای تعیین قابلیت پتانسیل گردشگری در این مناطق ضرورت دارد. در این تحقیق ظرفیت‌های بالقوه اکوتوریسم (گردشگری طبیعی) تالاب عینک شهر رشت با استفاده از مدل برنامه‌ریزی استراتژیک SWOT و تلفیق آن با مطالعات میدانی و پرسشنامه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. برای ارزیابی پتانسیل‌ها و تنگناهای اکوتوریسم در حوزه تالاب عینک به منظور تعیین راهبردهای مناسب برای طرح توسعه توریسم با استفاده از مدل SWOT صورت گرفت و راهبردهای تلفیقی برای سیاست‌گذاری و طرح‌ریزی استخراج شدند. با کاربرد مدل SWOT براساس پرسشنامه‌ها و نظرسنجی عوامل درونی (نقاط قوت، ضعف) و عوامل بیرونی (فرصت‌ها و تهدیدها) تعیین شدند و وزن و امتیاز مولفه‌های مربوطه محاسبه و اولویت‌بندی گردیدند. مجموع امتیاز وزنی نقاط قوت و نقاط ضعف منطقه به ترتیب برابر با 1/719 و 1/38 به دست آمد. بیشتر بودن مجموع امتیاز وزنی نقاط قوت نسبت به نقاط ضعف نشان‌دهنده پتانسیل بالای منطقه در جذب گردشگر می‌باشد. از سوی دیگر، مجموع امتیاز وزنی فرصت‌ها و تهدیدها در منطقه به ترتیب برابر با 1/829 و 1/169 محاسبه شدند. برتری امتیازهای فرصت‌ها نسبت به تهدیدها نیز بیانگر شرایط مطلوب برای طبیعت‌گردی و انواع فعالیت‌های اکوتوریستی در منطقه می‌باشد. مهمترین نقاط قوت محدوده مطالعاتی عبارت است از اینکه تالاب عینک بزرگترین تالاب شهری ایران و دومین تالاب بزرگ استان گیلان، نزدیکی به مرکز شهر رشت، دائمی بودن آب و عدم خشک شدن آب تالاب قابل ذکر است و مهمترین نقاط ضعف عبارتند از نبود مدیریت و کنترل و نظارت بر تالاب، تجمع مشاغل آلوده‌کننده محیط‌زیست در اطراف تالاب، عدم مدیریت برای جذب گردشگری تالاب در منطقه و مهمترین فرصت‌ها شامل همجواری تالاب عینک در محدوده شهری، دائمی بودن آب تالاب، ایجاد دسترسی آسان تمام اقشار جامعه به تالاب و نزدیکی به مرکز شهر رشت و مهمترین تهدیدات نیز شامل هجوم وسیع گیاهان مهاجم آبزی، رشد جمعیت و افزایش مناطق مسکونی و ساخت و ساز در پیرامون تالاب، خطر انقراض گونه نیلوفر آبی به دلیل رشد گیاه مهاجم سنبل آبی می‌باشند. از ماتریس SWOT و مجموع امتیاز وزن‌دار هر کدام از استراتژی‌ها چنین نتیجه می‌شود که استراتژی تهاجمی (SO) بهترین استراتژی برای تالاب عینک است و در نهایت ایجاد مجموعه گردشگری در این منطقه پیشنهاد می‌شود.
فاطمه همیی وند (1398) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی منابع طبیعی – محیط‌زیست ـ ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه گیلان، دانشکده منابع طبیعی.
