چکیده
روابط سیاسی کشور ایران و اقلیم کردستان عراق در همسایگی یکدیگر، همواره متاثر از عواملی گوناگون بوده که می‌تواند دارای چند بعد تاثیرگذاری باشد. مسئله منابع مشترک به عنوان یکی از عوامل چندبعدی، تاکنون بر روابط سیاسی دو طرف تاثیرات قابل توجهی داشته است. کانون مورد توجه از میان منابع مشترک، مسئله آب‌های مشترک است که با جنبه‌های گوناگون بر روابط سیاسـی ایران و اقلیم کردستان عراق تاثیر می‌گذارد. رودخانه زاب کوچک به عنوان رودخانه‌ای مـشترک بین ایران و اقلیم کردستان همواره تحـت اعمـال تصـمیم‌گـیری‌های استراتژیک قرار گرفته است. در این راستا، هر دو طرف با مدّ نظر قرار دادن اهمیت منابع آبی، سـیاسـت‌گذاری‌های استراتژیک بر حوزه‌های آبی مشترک را شروع کرده‌اند که در این میان تصمیم‌گیری‌های استراتژیک کشور ایران و تاثیرگذاری آن بر روابط سیاسی طرفین – با توجه به دارا بودن ایران از موقعیتی فرادست نسبت به اقلیم کردستان – بیشتر بوده است. سوال اصلی مقاله این است که هیدروپلیتیک زاب کوچک چه تاثیری بر روابط سیاسی ایران و اقلیم کردستان عراق می‌تواند داشته باشد؟ فرضیه مقاله این است که از آنجایی که ایران نسبت به اقلیم کردستان عراق از لحاظ توپوگرافی در موقعیت بالادستی قرار دارد؛ در بهره‌مندی از رودخانه زاب کوچک نیز از امتیازات بالاتری برخوردار بوده است، که این خود ضمن افزایش قدرت چانه‌زنی ایران و برخورداری از اهرم‌های اعمال فشار در روابط آینده خود و مذاکرات دوجانبه با اقلیم کردستان، نقش به‌سزایی در تغییر معادلات قدرت منطقه‌ای به نفع ایران خواهد داشت که این امر می‌تواند روابط سیاسی بین دو طرف را تحت تاثیر قرار دهد. در پژوهش حاضر از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است.
نویسنده: محسن دیانت، حمید درج، و قادری، ابراهیم، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، تابستان 1398، شماره 31، صفحه 158-131 .
