تحلیل ریسک‌های ناشی از خشک شدن مناطق مرطوب و اثرات آن بر معیشت روستاییان مورد مطالعه ناحیه تالاب هورالعظیم شهرستان دشت آزادگان

چکیده

از گذشته‌های دور تا به امروز، اسکان بشر و شکل‌گیری تمدن‌ها در کنار آب و منابع آبی بوده است. حیات شهرها و روستاها از کهن تا کنون به آب بستگی دارد. یکی از این منابع آبی، تالاب‌ها هستند که زیست‌بوم‌های بی‌نظیر و همین‌طور بسیار شکننده می‌باشند. تغییرات اقلیمی، خشکسالی، فعالیت‌های انسان و بهره‌برداری از این موهبت الهی منجر به تغییر، تخریب و یا نابودی این زیست‌بوم‌ها شده است. از این رو تالاب‌ها همواره مورد تهدید عوامل طبیعی و انسانی هستند. خشک شدن منابع آبی و تالاب‌ها نه تنها بر حیات گیاهی و جانوری پیرامون خود تاثیر می‌گذارند بلکه بر روی تغییرات جمعیتی و بروز مشکلات و بحران‌های اجتماعی منطقه اطراف اعم از مراکز روستایی و شهری موثر می‌باشند. انهدام یا تخریب و آلودگی دو چهره آشکار و دو پدیده مهم ناشی از اثرات منفی تغییر در اکوسیستم‌ها می‌باشند. تالاب مرزی هورالعظیم در غرب استان خوزستان واقع شده است و یک تالاب رودخانه‌ای و از بقایای تالاب‌های بین‌النهرین می‌باشد. این تالاب منشاء حیات در منطقه و منبع معیشت روستاییان می‌باشد. از این رو ساکنان روستاهای پیرامون تالاب از طریق کشاورزی، دام پروری و صیادی، امرارمعاش می‌نمایند. با وجود مخاطرات محیطی و انسانی، ریسک‌های متعددی معیشت روستاییان را تهدید می‌نماید. با توجه به این موضوع هدف این پژوهش شناسایی ریسک‌ها و تحلیل اثرات آنها بر معیشت روستاییان می‌باشد. بنابراین داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری شده و با استفاده از تکنیک دلفی به شناسایی و دسته‌بندی ریسک‌ها پرداخته شد. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای 10 روستای مورد مطالعه محقق می‌باشد. به دلیل تناقض جمعیت واقعی و رسمی، برآورد حجم نمونه جامعه نامعلوم محاسبه شد. پرسشنامه محقق ساخته با طیف لیکرت 5درجه به طور تصادفی میان 227 نفر از روستاییان توزیع شد. همچنین با استفاده از آلفای کرونباخ پایایی سؤالات عوامل مؤثر بر وضعیت معیشت روستاییان 0.834 به دست آمد. برای بررسی همبستگی متغیرها به دلیل رد شدن نرمال بودن متغیرها، از آزمون ناپارامتریک ضریب همبستگی اسپیرمن و برای برازش مدل از نرم افزار SmartPLS استفاده شد. همبستگی بین متغیرها معنادار بوده است و با استفاده از تحلیل مسیر اثرگذاری متغیرها بر وضعیت معیشت ارزیابی شد. همچنین با استفاده از آزمون فریدمن رتبه‌بندی عوامل موثر بر وضعیت معیشت روستاییان انجام شد.

احلام عفری (1403) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا – جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی ـ مدیریت توسعه پایدار روستایی، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا.