تحلیل نظام ترویج مدیریت خشکسالی در کشاورزی استان خوزستان

چکیده

هدف کلی این پژوهش، شناسایی نظام مطلوب ترویج مدیریت خشکسالی در کشاورزی استان خوزستان است. به منظور تحقق هدف فوق از یک روش علّی ـ مقایسه‌ای استفاده شد.جامعه آماری تحقیق را کارشناسان ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی و مراکز جهاد کشاورزی استان خوزستان تشکیل می‌دادند (120=N) که تعداد نمونه به روش سرشماری تعیین گردید. پرسشنامه، به عنوان ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش از هفت بخش مجزا تشکیل شده بود که روایی ظاهری آن توسط مشورت با کارشناسان و اساتید مربوطه تأمین گردید. همچنین، به منظور تأمین پایایی پرسشنامه در مرحله پیش آزمون، از روش آلفای کرنباخ (?) استفاده گردید که مقدار آلفا برای کل پرسشنامه به طور میانگین 0/86 محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که در حال حاضر نظام ترویج کشاورزی استان خوزستان به هیچ یک از ارکان خود متناسب با مدیریت خشکسالی، توجه درخور و شایسته‌ای ندارد. این موضوع حاکی از ضرورت بازاندیشی در ارکان ترویج مدیریت خشکسالی می‌باشد. همچنین، نتایج آزمون تفاوت رتبه‌ای ویلکاکسون نشان داد که بین تمامی گویه‌های ارکان نظام ترویج متناسب با مدیریت خشکسالی در شرایط موجود و مطلوب اختلاف معناداری وجود دارد.

طبق نتایج به دست آمده از تحقیق، ارکان نظام مطلوب ترویج مدیریت خشکسالی در کشاورزی استان خوزستان، به ترتیب زیر می‌باشد: اهداف نظام مطلوب ترویج مدیریت خشکسالی: ارتقاء آگاهی عمومی در زمینه استفاده بهینه از آب کشاورزی، نظام‌مندی و هماهنگی فعالیت‌های ترویجی در راستای اهداف مدیریت خشکسالی، افزایش میزان آگاهی کشاورزان از روش‌های حفظ رطوبت خاک، افزایش میزان آگاهی کشاورزان از نقش مدیریت رابطه آب، خاک و گیاه در فرآیند تولید محصول.

گروه‌های هدف نظام مطلوب ترویج مدیریت خشکسالی: تشکل‌های غیردولتی، جوانان روستایی، گروه‌های محلی، کشاورزان حاشیه‌ای و با منابع کم.

روش‌های نظام مطلوب ترویج مدیریت خشکسالی: توجه به دانش بومی، مشاهده و سنجش منظم مزرعه، روش‌های تسهیلگری، آموزش‌های انبوهی.

سازمان‌های نظام مطلوب ترویج مدیریت خشکسالی: استفاده از هدایت و رهبری به عنوان مهم‌ترین ابزار مدیریتی، توجه به یادگیری تیمی و کار گروهی در سازمان، اهمیت دادن به توانایی‌های فردی در سازمان، حضور سازمان‌های مردمی و انجمن‌های کشاورزی.

حرفه‌ای‌های نظام مطلوب ترویج مدیریت خشکسالی: متخصصانی با دانش و صلاحیت فنی خاص درباره فناوری‌های مدیریت خشکسالی، متخصصانی با توانایی تشکیل و بسیج جوامع محلی، تلقی از مروج به عنوان یک تسهیلگر، متخصصانی با توانایی به کارگیری مهارت‌های نوین ارتباطی و تبدیل شدن به ارتباط گران مشاوره دهنده. تمهیدات نظام مطلوب ترویج مدیریت خشکسالی: معرفی بذور و گونه‌های گیاهی متناسب با شرایط خشکسالی، معرفی انواع بیمه‌های خشکسالی، مدیریت تغذیه در خاک و گیاه، بحران آب و چگونگی استفاده بهینه از آن.

نسیم خباززاده (1389) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی کشاورزی – ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم کشاورزی.