چکیده
آب سرچشمهی زندگی بشر است و همه فعالیتها و روندهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جوامع در سطح خرد و کلان از آن تاثیر میپذیرد. کمبود آب قابل مصرف برای انسانها، آن را به منبع کمیابی تبدیل کرده که به راحتی میتواند کنشهای مربوط به دستیابی به آن را به خشونتهای پایدار یا گذرا تبدیل کند. از جمله مناطق جهان که با کمبود آب روبروست، جنوب غرب آسیا است که کارشناسان و تحلیلگران بسیاری در مورد تنشهای احتمالی بر سر دستیابی به آب در آن هشدار میدهند. منطقه حوضهی آبریز دجله و فرات نیز وضعیت ویژهای دارد. عبور رودخانههای بینالمللی از مرزهای سه کشور ترکیه، سوریه و عراق که از یک سو نیاز فراوانی به آب دارند و از سوی دیگر تنشهای داخلی و بین کشوری آنها را آسیبپذیر میکند، کلاف پیچیدهای را ایجاد کرده است. پیچیدگی این وضعیت با در نظر گرفتن نظامهای سیاسی اقتصادی متفاوت بیثباتی سیاسی و جایگاه فوقالعاده مهم این منطقه که هر حرکتی در آن واکنشهای منطقهای و جهانی در پی دارد، شدت بیشتری مییابد. به منظور واکاوی این وضعیت و تحلیل روند حاکم بر آن و برآورد سناریوهای پیشرو، مقاله حاضر با در پیش گرفتن رویکرد سیستمی و با روش توصیفی ـ تحلیلی؛ تلاش دارد تا ضمن تشریح وضع موجود ابعاد سیستمی و وابستگیهای متقابل این کشورها را تحلیل و راه کارهای مناسب را پیشنهاد کند.
حسین ربیعی و احمد غم پرور، فصلنامه علمی مطالعات خاورمیانه، دوره 24، شماره 2، تیر 1396، صفحه 153-129 .
