چکیده
در دهه‌های اخیر شاهد اهتمام پژوهش‌گران روابط بین‌الملل به موضوعات جدیدی هستیم که علی‌رغم ماهیت غیرسیاسی اولیه، نقش قابل‌توجهی در شکل‌گیری سیاست‌های نوین در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا کرده‌اند. مسایل زیست‌محیطی و بحران آب از آن جمله‌اند. مشکلات مربوط به آب علی‌رغم ابعاد جهانی آن، در کمتر جایی از کره زمین به‌اندازه خاورمیانه صبغه سیاسی – امنیتی یافته و بر سیاست‌های ملی و منطقه‌ای کشورهای این حوزه تاثیر نهاده است. یافته‌های موجود گویای آن است که از این پس دو پدیده افزایش دما و کاهش بارش به‌صورت کوتاه و بلندمدت امنیت زیست‌محیطی کشورها را با چالش‌های بنیادی روبرو خواهند کرد. در کنار عوامل یاد شده مسایلی مانند مدیریت ناکارآمد، سنتی و کمی محور و فرهنگ مصرف و سوداگری افسارگسیخته حاکم بر بخش‌هایی از جوامع به فروسایی بنیادهای زیستی کشورها انجامیده‌اند؛ که نشانه‌های آن در قالب پیدایش کانون‌های ریزگردساز داخلی، نابودی جنگل‌ها، خشکیدن تالاب‌ها و رودهای دایمی، آلودگی هوای شهرها، سوزاندن جنگل‌ها و مراتع، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و فرسایش خاک، نمود یافته‌اند. مقاله حاضر تلاشی برای شناسایی ریشه‌ها، ابعاد و دورنمای بحران آب و خشکسالی و چگونگی مدیریت آن در خاورمیانه است. هرچند که داده‌های موجود نشان می‌دهند که کشورهای منطقه خاورمیانه همگی در برابر تهدیدهای زیست محیطی آسیب‌پذیر بوده و به دلیل درگیری و کشمکش‌های فراوان به تنهایی از عهده این تهدید بر نمی‌آیند و به همین دلیل تاکنون نتوانسته‌اند به یک سازمان منطقه‌ای کارآمد دست یابند.
فاطمه السادات معلومی و سعید ساطعی، فصلنامه علمی مطالعات خاورمیانه، دوره 26، شماره یک، فروردین 1398، صفحه 118-91 .
