چکیده
آب مادهای حیاتی و غیرقابل جایگزین است. تغییرات آب و هوایی، افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی موجب افزایش تقاضا برای آب و فشار بر منابع آب شیرین گردیده است. منابع آب در سراسر جهان در مرحله بحرانی است. بااین حال شدت و ضعف آن در مناطق مختلف متفاوت است. مناطقی مانند خاورمیانه، ساحل در حاشیه صحرای بزرگ آفریقا و منطقه جنوب آفریقا بیشتر در معرض خطر کمبود آب هستند. به منظور شناخت وضعیت موجود و یافتن راهحلهای بحران آب، هیدروپلیتیک به عنوان یک دانش جوان وارد مطالعات دانشگاهی شده است. ازآنجا که حل مشکلات ناشی از کمبود آب از عهده تک تک کشورها برنمیآید، لذا همکاریهای دوجانبه و چندجانبه و بینالمللی در این زمینه اجتنابناپذیر است. به این منظور دولتها نیازمند سیاست خارجی فعال، پویا و متناسب با شرایط جدید هستند. آب مجازی از دیگر راههای مدیریت چالشهای آب در قرن بیست و یکم در نواحی خشک و نیمه خشک به شمار می رود. آب مجازی به معنای واردات هوشمند مواد غذایی یا کالاهای آببر، بر اساس اصل مزیت نسبی است. در این خصوص دو راهبرد کلی قابل ذکر است: 1- واردات کالاهای آببر؛ 2- تولید کالاهای آب بر در مناطق پر آب با سرمایهگذاری مشترک کشورهای کمآب. این مقاله کوششی است به منظور ارائه راهحلهای عملی در جهت تطبیق کشور با شرایط جدید آب و هوایی و کمبود منابع آب و ازاین رو دیپلماسی آب میتواند زمینه همکاریهای دوجانبه و چندجانبه در جهت همگرایی اجتنابناپذیر باشد. در چنین شرایطی دیپلماسی واحد سیاسی مبتنی بر همکاری درزمینه چالشهای ناشی از کمبود آب، شامل حل وفصل منازعات و همکاریهای زیستمحیطی با همسایگان سبب ارتقای جایگاه ایران در نظام بینالمللی به مثابه فرصت نوظهور میشود.
حبیب الله ابوالحسن شیرازی و مرتضی سویلمی، فصلنامه مطالعات آسیای جنوب غربی، سال دوم، پاییز 1398 ، شماره 7 ، صفحه 120-91 .