راهکاری زیست‌دوست جهت ترویج کشت خانگی در منازل شهری ارومیه با محوریت پایداری در الگوی مصرف آب

چکیده

در دنیای امروز که توسعه‌‌ی پایدار به صورت روزافزونی مورد توجه قرار می‌‌‌گیرد، طراحی برای رفتار پایدار را می‌‌توان رو به رشدترین مبحث در طراحی امروز به شمار آورد. در طراحی برای رفتار پایدار طراح به دنبال آن است تا بهره‌‌گیری از مطالعات میان‌رشته‌‌ای، به ویژه با رجوع به روانشناسی، نماد‌شناسی و جامعه‌شناسی، به تکوین و توسعه‌‌ی محصولاتی بپردازد که رفتارهای ناپایدار کاربری را به مرور زمان تغییر داده و به سوی رفتارهای پایدار سوق دهد. از این منظر طراح بیش از هر چیز یک «رفتارپرداز» به شمار می‌‌رود. در این پژوهش با استفاده از رویکرد زی‌‌دوست (بیوفیلیک) به مبحث طراحی برای رفتار پایدار پرداخته شده و از متد طراحی گُذار به جهت نظام بخشیدن به فرآیند پژوهش بهره‌‌گیری شده تا راهکاری برای ترویج کشت خانگی با محوریت اصلاح الگوی مصرف آب در منازل شهری ارومیه ارائه گردد. با توجه به رهنمون‌‌های فرآیند طراحی گذار مطالعات مروری گسترده‌‌ای در زمینه‌‌ی طراحی برای رفتار پایدار و ریشه‌‌های اجتماعی-فرهنگی بحران آب، از منظر طراحی، صورت پذیرفت و مشخص گردید که نادیده انگاشتن منابع طبیعی در فضای شهری ایرانِ معاصر، مانند بسیاری از دیگر جوامع شهری مدرن، به امری نهادینه تبدیل شده و این موضوع ریشه‌‌ی مصرف ناپایدار آب توسط شهرنشینان قلمداد می‌‌شود. پس از چهارچوب‌‌یابی مسئله و آنالیز وضعیت موجود، به ویژه با بررسی جامعه‌‌ای نمونه متشکل از بیست خانوار ساکن ارومیه، معیارهایی تکوینی برای راهکاریابی جهت ترویج کشت خانگی با محوریت اصلاح الگوی مصرف آب در میان کاربران ایرانی استخراج گردید. پس از آن جهت امکان‌سنجی استفاده از این معیارها در فعالیت‌های طراحی بر اساس معیارهای فوق‌‌الذکر اقدام به طراحی شد. طرح‌‌‌ها به دو صورت ایده‌‌های ترسیمی و ایده‌‌های نوشتاری ارائه گردیده و به ترتیب در این سه مرحله ارزیابی و غربال شدند تا طرح برتر حاصل گردد: روش جعبه‌‌ی سی، گروه‌‌های تمرکز و روش سنجش احساسات تکوین یافته در دانشگاه دلفت. طرح نهایی مدلسازی سه‌‌بعدی شده و راهکارهایی طراحی برای رفتار پایدار بروی آن اِعمال گردید. نتایج این پژوهش نشان می‌‌دهد به کارگیری معیارهای طراحی برای رفتار پایدار با رویکرد طراحی زی‌‌دوست پتانسیل بسزایی برای مقبولیت بخشیدن محصول، برقراری ارتباط عاطفی کاربر با آن و شکل‌‌دهی به رفتارهای مصرفی و زیست‌‌محیطی کاربران دارد. همچنین مشخص گردید که طراحی برای رفتار پایدار کاربران ایرانی دارای تفاوت‌‌هایی، به ویژه از نظر نمادشناختی و برخی متدهای روانشناختی، با دیگر جوامعی می‌باشد که تاکنون بروی طراحی برای رفتار آنان مطالعه شده است.

امان اله گلشن (1395) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته هنر، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده طراحی اسلامی.