چکیده
هدف کلی این پژوهش سبب شناسی عدم مشارکت مردمی در تشکیل تعاونی آب‌بران در بهره‌برداری بهینه از شبکه آبیاری سد مخزنی کزنار می‌باشد. تحقیق از نظر پارادیمی ترکیبی از نوع پژوهش کمی و کیفی (غالب کمی و کمتر غالب به شیوه کیفی) می‌باشد. جامعه آماری در این پژوهش در بخش کمی شامل کلیه بهره‌برداران حوزه سد کزنار و در بخش کیفی کارشناسان جهاد کشاورزی، کارشناسان شرکت آب منطقه‌ای و افراد مطلع کلیدی محلی می‌باشد. در بخش کمی از نمونه گیری تصادفی ساده و در بخش کیفی از نمونه گیری هدفمند به شیوه‌ای زنجیره‌ای استفاده شد. در روش میدانی با استفاده از پرسشنامه، تکنیک مصاحبه و بحث گروه متمرکز اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری شد. روایی و پایایی پرسشنامه نیز مورد تایید قرار گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارSPSS استفاده گردید. طبق نتایج پژوهش موانع اقتصادی به عنوان مهمترین علل عدم مشارکت در جامعه مورد پژوهش شناخته شد. براساس نتایج تحلیل عاملی، موانع فردی- روانشناختی به سه عامل، موانع اداری-سیاستی به پنج عامل و موانع فنی نیز به چهار عامل تقسیم شدند. همچنین مشخص شد که بیش از نیمی از افراد در حد متوسط از خود تمایل برای مشارکت در تشکیل تعاونی آب‌بران نشان دادند و نگرش اکثر افراد نسبت به تعاونی آب‌بران در حد متوسط می‌باشد. نتایج آزمون هم‌بستگی نیز نشان داد که بین متغیرهای سن، سابقه، درآمد، تحصیلات، میزان اراضی کل و میزان اراضی آبی با تمایل به مشارکت در تشکیل تعاونی آب‌بران و بین متغیرهای سن، سابقه، درآمد، تحصیلات، میزان اراضی دیم و میزان اراضی آبی با نگرش پیرامون تعاونی آب‌بران رابطه معنی وجود دارد. نتایج بخش کیفی نیز نشان داد که مهمترین موانع موثر در عدم مشارکت مردم شامل، موانع اقتصادی از قبیل پایین بودن درآمد کشاوزان، نرخ بالای آب مصرفی و….. ، موانع فرهنگی-اجتماعی مانند برداشت آب توسط شخصی غیر از اهالی روستا و….، موانع فنی-زیرساختی از جمله مشکلات فنی شبکه و همچنین موانع اداری مانند عدم هماهنگی و تصمیم‌گیری بدون نظرخواهی از روستاییان قبل و حین اجرای طرح می‌باشند. از این رو بر اساس نتایج حاصله پیشنهادهایی از جمله ترویج فرهنگ پرداخت هزینه آب مصرفی، بالا بردن نگرش و آگاهی بهره‌برداران در خصوص مدیریت بهینه آب، سیاست‌هایی جهت جلوگیری از افزایش سالانه نرخ آب‌بها، برگزاری کلاس‌های آموزشی-ترویجی و… ارائه می‌گردد.
سیده‌زینب موسوی (1392) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته کشاورزی، دانشگاه لرستان، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی.
