چکیده
امروزه آب یکی از مهمترین دغدغه‌های جهان به ویژه در بخش کشاورزی و غذا می‌باشد. پژوهش‌های انجام‌شده در این زمینه حاکی از آن است که کشاورزی یکی از بزرگترین مصرف‌کننده‌های آب می‌باشد. سهم این بخش در مصرف آب در ایران به مراتب بیشتر از متوسط جهانی است. با توجه به این که رفتارهای مدیریت بهینه‌ی آب کشاورزان نقش اساسی در پایداری و کاهش هدررفت آب دارد، هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر رفتار مدیریت بهینه منابع آب توسط کشاورزان گندم‌کار شهرستان کرمانشاه تعیین شد. پژوهش حاضر از مطالعه‌ای کمی و کاربردی است که با استفاده از فن پیمایش انجام پذیرفت. ابزار پژوهش پرسشنامه‌ای ساختارمند بود که روایی آن توسط متخصصین مورد تایید قرار گرفت. پایایی ابزار پژوهش نیز با استفاده از یک مطالعه‌ی راهنما و ضرایب آلفای کرونباخ محقق گردید (90≥α≥70). تعداد نمونه با توجه به جدول کرجسی و مورگان، 364 نفر برآورد شد. برای نمونه‌گیری از روش تصادفی طبقه‌ای با انتساب متناسب استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیرهای نگرش نسبت به مدیریت بهینه آب، مطلوبیت عوامل فنی در زمینه مدیریت بهینه آب، مطلوبیت عوامل محیطی ـ ساختاری در زمینه مدیریت بهینه آب، احساس مسؤولیت نسبت به مدیریت بهینه آب، درک مزایای مدیریت بهینه‌ی آب، درک آسیب‌پذیری نسبت به کمبود آب، هنجارهای اجتماعی در زمینه‌ی مدیریت بهینه، کیفیت خدمات ترویجی در زمینه‌ی مدیریت بهینه‌ی آب، خود کارایی در مدیریت بهینه‌ی آب، توانستند به ترتیب 5/40، 4/33 و 4/44 درصد از تغییرات واریانس متغیرهای رفتار مدیریت بهینه‌ی آب، نگرش نسبت به مدیریت بهینه آب و احساس مسؤولیت را پیش‌بینی کنند. در پایان، بر اساس نتایج پژوهش پیشنهاد شد که به منظور تقویت رفتارهای مدیریت بهینه‌ی آب گندم‌کاران باید دولت و سازمان‌های مسؤول بر روی ارائه‌ی مشوق‌های اقتصادی، خدمات مشاروه‌ای فنی، بهسازی زیرساخت‌های آبیاری و تشکل تشکل‌های مردم‌نهاد در زمینه‌ی آب متمرکز شوند.
فرزاد دیناری (1397) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی کشاورزی – ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی.
