چکیده
این بررسی پژوهشی است انسان‌شناختی که فرهنگ مرتبط با آب را با تمرکز بر قنات، در شهر تهران مورد مطالعه قرار داده است. تحقیق پیش رو از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش نخست شامل مطالعات اسنادی و پیرامون تهران، شمیران، آب و قنات است. در بخش دوم که مطالعه‌ی میدانی پژوهش را شامل می‌شود، آب و فرهنگ مرتبط با آن در 4 محله‌ی شرق شمیران مورد بررسی می‌گیرد. هدف اساسی تحقیق، بررسی نقش آب به عنوان یکی از حیاتی‌ترین عنصر طبیعت، در فرهنگ مردم شهر تهران است. این پژوهش عمدتاً مربوط به فرهنگ مرتبط به آب در شهر تهران بوده لیکن به دلیل نقش مهم قنات در تامین آب تهران قدیم، این سازه‌ی آبی در مرکز موضوع قرار گرفته است. روش‌های استفاده شده عمدتاً مطالعه‌ی تاریخی و اسنادی بوده است. همچنین از مصاحبه‌ی حضوری، ضبط صدا و بررسی خاطرات قدیمی‌های محله، بررسی عکس‌ها و اسناد مربوط به محله‌ها و سازه‌های آبی مانند آب انبار، استخر، حوض، سقاخانه، حمام و قنوات، استفاده شده است. یافته‌های تحقیق گواه آن است که به دلیل اهمیت آب و به منظور بهره‌مندی تمامی افراد از آن، نقش‌ها و روابط اجتماعی و فرهنگی گسترده و دقیقی از طریق ساز و کارهای فرهنگی ایجاد شده‌اند که اینها خود بخشی از فرهنگ مردم شهر تهران را تحت تاثیر قرار داده‌اند.
سمیرا قاسمی (1389) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم انسانی، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
