چکیده
پژوهش حاضر با هدف واکاوی نظام معنایی جامعه کشاورزی از پدیده خشکسالی و سنجش و تحلیل آمادگی حمایت از سیاست‌های انطباقی با پدیده خشکسالی با روش تحقیق ترکیبی انجام شد. در این پژوهش، از طرح اکتشافی متوالی و رویکرد مدل تدوینی توسعه طبقه‌بندی مربوط به آن استفاده شد. در روش کیفی به منظور کشف مقوله‌های مرکزی و فرعی پدیده خشکسالی و همچنین تدوین الگوی پارادایمی مرتبط با این مقوله‌ها و جهت‌دهی به سوالات پژوهش و تدوین فرضیه‌ها از استراتژی نظریه زمینه‌ای به منظور جمع‌آوری و تحلیل داده‌های کیفی استفاده شد. در این راستا از طریق انجام مصاحبه‌های عمیق و مشاهده مشارکتی داده‌ها گردآوری شد. حجم نمونه 30 نفر از کشاورزان استان اصفهان بود که بر مبنای نمونه‌گیری هدفمند از نوع حداکثرِ تنوع انتخاب شدند. مبنای اتمام مصاحبه‌ها اشباع نظری بود. نتایج این مرحله توانست یک مدل زمینه‌ای بر اساس مفاهیم و مقولات ساخته شده ارائه دهد که شامل شرایط (علّی و زمینه‌ای)، کنش(راهبرد)ها و پیامدهاست که درک و تفسیر کشاورزان مشارکت کننده در پژوهش، از پدیده خشکسالی را به تصویر کشید. در بخش کمی نیز از روش پیمایش استفاده شد. جامعه مورد مطالعه در این بخش کلیه کشاورزان ساکن استان اصفهان هستند که در فاصله زمانی تحقیق در این استان مشغول به فعالیت کشاورزی می‌باشند و خشکسالی یا حداقل کم‌آبی را تجربه کرده‌اند. حجم نمونه با استفاده از نرم‌افزار SPSS Sample Power 260 نفر تعیین و با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای انتخاب شدند. هدف اصلی در بخش کمی سنجش اجزاء مدل حاصل از بخش کیفی پژوهش در یک نمونه آماری معرف بود که بتوان یافته‌ها را با اطمینان به جامعه آماری تعمیم داد. سنجش و تحلیل آمادگی حمایت از سیاست‌های انطباقی با پدیده خشکسالی از هدف‌های فرعی این بخش بود. یافته‌های پژوهش نشان داد که خشکسالی که هم اکنون در حال وقوع است برای کشاورزان استان اصفهان تجربه‌ای تراژیک است. چهار عامل اصلی به عنوان علل پدیده‌ی خشکسالی توسط کشاورزان شناسایی شد: «حکمرانی ناکارآمد آب »، «کشاورزی خودمدار»، «تغییرات آب و هوا » و «علل تقدیرگرایانه». کشاورزانی که به عاملیت و تاثیرگذاری خود کشاورزان در بوجود آمدن بحران آب اعتقاد دارند آمادگی بیشتری برای اتخاذ ابتکارات مناسب برای رویارویی با مسئله را دارند و آماده‌اند تا کنشگری فعالانه‌تری را در پیش بگیرند.
عظیمه السادات عبداللهی (1396) پایان‌نامه دکتری تخصصی (PhD)، رشته علوم اجتماعی – جامعه‌شناسی ـ مسائل اجتماعی ایران، مرکز تحصیلات تکمیلی.
