چکیده
پژوهش حاضر، جامعه‌شناسی مسئلۀ کم‌آبی را در منطقۀ سمیرم واکاوی و تلاش کرده است مدلی پارادایمی را دربارۀ این مسئله ارائه بدهد. روش تحقیق از نوع نظریۀ زمینه‌ای (رویکرد سیستماتیک) است. مشارکت‌کنندگان پژوهش، شهروندان و کارشناسان حوزۀ آب در شهرستان سمیرم بودند. روش نمونه‌گیری از نوع هدفمند بود که بر‌اساس آن 30 نفر از شهروندان و کارشناسان حوزۀ آب شهرستان سمیرم انتخاب و با استفاده از مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته، با آنها مصاحبه شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر این بود که شرایط علی تأثیرگذار بر مسئلۀ کم‌آبی در شهرستان سمیرم، عبارت‌اند از: عوامل محیطی-طبیعی (تغییرات اقلیمی/ تغییر الگوی برداشت/ تغییر الگوی کشت)، عوامل فرهنگی-اجتماعی (حکمرانی ناکارآمد آب/ الگوی مصرف نامناسب/ تحولات جمعیتی) و عوامل سیاسی-اقتصادی (بی‌تعادلی تقاضا-عرضه/ فساد در مدیریت آب). راهبردهای مواجهۀ مطلوب با وضعیت کم‌آبی، عبارت‌اند از: بازسازی فرهنگی-اجتماعی (تقویت همیاری جمعی، مسئولیت‌پذیری آگاهانه، بازآرایی سنت‌های جمعی، سوادآموزی محیط‌زیستی و فرهنگ‌سازی مصرف)، بازسازی مدیریتی (تعامل نهادی، نظارت سیستماتیک و کارآمدی مدیریتی) و بازسازی اقتصادی (بازسازی اقتصاد آب، هدفمندسازی اعتبارات و صنعت‌گرایی جایگزین). بسترها و زمینه‌هایی که این راهبردها و استراتژی‌ها را تسهیل می‌کنند و یا مانع تحقق آنها می‌شوند، عبارت‌اند از: اقتصاد تک‌محصولی و سیاست‌های ذخیره‌سازی آب. شرایط مداخله‌گر هم شامل سه مورد است: تجاری‌سازی آب، فقر پژوهشی و تأمین‌نشدن اعتبار. در صورتی که راهبردها و استراتژی‌های مواجهۀ مطلوب با مسئلۀ کم‌آبی تحقق پیدا کنند، سبب ایجاد فرمی از زایش زیستی (بازسازیِ زیستِ اقتصادی، بازسازی زیستِ اجتماعی، بازسازیِ محیط‌زیست و بازسازی زیستِ بهداشتی) در شهرستان سمیرم می‌شوند.
محمود قاسمی و عظیمه السادات عبداللهی، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی، دوره 13، شماره یک، شماره پیاپی 44، فروردین 1403، صفحه 130-101.
