چکیده
در دهه اخیر به‌ویژه در سال‌های پایانی قرن بیستم، آب به عنوان یک موضوع مهم در کانون مباحثات و مذاکرات بین‌المللی قرار گرفته است. تقریبا هیچ نشست بین‌المللی را که در آن آینده اداره جهان در هزاره سوم میلادی مطرح باشد، نمی‌توان سراغ گرفت که در آن آب و مدیریت آن را به صورت یکی از اصلی‌ترین عوامل و عناصر در دستور کار قرار نداشته باشد. بررسی تحولات و توجه به مسائل آب نشان می‌دهد که هرچند اولین جرقه‌ها و هشدارها از محافل و کانون‌های علمی برخاسته ولی به تدریج با مشاهده عینی پدیده‌های ناشی از نحوه بهره‌برداری و مدیریت منابع آب به بالاترین رده‌های تصمیم‌گیری در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی رسیده است. جمع‌بندی این فرآیند عنوان جدیدی را به ادبیات مدیریت آب به نام «بحران آب» اضافه نموده است. مسئله اصلی این پژوهش، بررسی وضعیت بحران آب در استان فارس و پیامدهای آن است. استان فارس با دارا بودن مساحتی بالغ بر 8/1 درصد از مساحت کل کشور، یکی از استان‌های تاثیرگذار در حوزه کشاورزی و صنعت می‌باشد. لذا مطالعه بحران آب و پیامدهای سیاسی- امنیتی آن، موضوعی حائز اهمیت است. علاوه براین، استان فارس با توجه به شرایطی که به آن اشاره خواهد شد بیش از یک دهه است که با معضل خشکسالی و کم آبی مواجه است، با توجه به احساس نیاز به بررسی این معضل، موضوع پایان‌نامه پیامدهای سیاسی- امنیتی بحران آب در استان فارس، انتخاب گردید. سوال اصلی این پژوهش بدین‌‌گونه مطرح شده است که مهم‌ترین پیامدهای سیاسی و امنیتی بحران آب در استان فارس کدامند؟ در پاسخ به سوال اصلی پژوهش این فرضیه مطرح شد که بر طبق رهیافت امنیتی، آب یک منبع قدرت است و کمبود آب یک معضل استراتژیکی و حیاتی برای توسعه اجتماعی و اقتصادی است، که ملت‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و در حوزه گسترده‌تر امنیت ملی را به چالش می‌کشد. بحران آب در استان فارس پیامدهای زیست‌محیطی (مانند کمبود آب کشاورزی، خشکی تالاب‌ها و دریاچه‌ها)، پیامدهای اقتصادی- اجتماعی (مانند گسترش مهاجرت و حاشیه‌نشینی، ضعف تولید اقتصادی و کاهش محصولات استراتژیک همچون گندم)، را در بردارد که این پیامدها منجر به پیامدهای سیاسی- امنیتی (مانند درگیری و گسترش خشونت‌های محلی- قومی، تجمعات غیرقانونی و ناامنی ناشی از آنها، افزایش هزینه‌های دولت، کاهش مشروعیت عملکردی نظام سیاسی) می‌شود.
منظر پیری‌زاده (1398) پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
